7. Paragrafen

Omschrijving (toelichting)

Op 18 januari 2021  is door het bestuur de Kadernota Integraal Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2021 vastgesteld. Risicomanagement omvat alles wat we doen om risico’s, kansen en onzekerheden in beeld te brengen en te beheersen. Risicomanagement moet onze organisatie in staat stellen doelstellingen optimaal te realiseren. Dit impliceert prioriteiten stellen en sommige risico’s bewust accepteren. Daartoe is het noodzakelijk gedetailleerd inzicht te hebben in alle risico’s die samenhangen met alle gemeentelijke activiteiten en processen. De uitdaging is om binnen de organisatie het risicomanagement niet alleen onbewust onderdeel van ons werkproces te laten zijn, maar risico’s en kansen en de wijze waarop we daarmee om willen gaan juist ook expliciet en transparant te betrekken bij de realisatie van onze doelen, als ook bij bestuurlijke besluitvorming. Hierbij is een voortdurende balans tussen de systeemwereld en de leefwereld van groot belang. Hierin is de belangrijkste uitdaging binnen de organisatie dat we deze twee werelden samenbrengen in wat gemeenten doen, hoe zij dat doen en hoe ze hierin omgaan met de samenleving en de kracht van de samenleving en de inwoners benutten. Kortom: Nevenheid waar het kan, overheid waar het moet. Integraal risicomanagement kan hierin bijdragen door het in balans brengen/houden van deze twee werelden en daardoor een verbetering te bewerkstelligen in geprofessionaliseerde sturing en een verbeterde borging en bestendiging van de organisatie te creëren. Met deze kadernota zetten we een belangrijke stap in het versterken van risicomanagement, met als doel het bewust en verantwoord omgaan met risico’s door een open en transparante manier van samenwerken.

Integraal risicomanagement is de nieuwe manier van denken over risico’s, kansen en onzekerheden. Het doel van deze integrale aanpak is het vergroten van het risicobewustzijn van organisatie en bestuur, zodat een goede en verantwoorde balans ontstaat tussen risico’s nemen en risico’s beheersen. Het continu organiseren van aandacht voor en het gesprek over risico’s vormt de basis van deze aanpak. Door regelmatig het gesprek te voeren - zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau - over (strategische) risico’s, ontstaat een gezamenlijk beeld. Niet door te zenden, te vertellen en voor te lichten, maar door te delen, te bespreken en de dialoog aan te gaan. De risicodialoog is een open gesprek met als doel het gezamenlijk bepalen van een constructieve risico-aanpak. Het gesprek en de communicatie over risico’s is een essentieel onderdeel van integraal risicomanagement. Transparantie is hierbij het uitgangspunt.

Risico's kunnen financiële consequenties met zich meebrengen. De financiële gevolgen van de risico's worden periodiek tijdens de P&C-Cyclus inzichtelijk gemaakt in de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing. Naast financiële consequenties worden dan ook de impact van imagoschade en de impact op de realisatie van onze organisatiedoelstellingen gewogen.

Het weerstandsvermogen kunnen we bepalen door onderstaande stappen te doorlopen:
1. Een inventarisatie van de risico’s (risicoprofiel);
2. Benodigde weerstandscapaciteit;
3. Beschikbare weerstandscapaciteit;
4. Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit.

Omschrijving (toelichting)

Om de risico’s van Noaberkracht in kaart te brengen is een risicoprofiel opgesteld. De top 5 financiële risico's betreft:

Omschrijving (toelichting)

Benodigde weerstandscapaciteit

Op basis van de ingevoerde risico’s is een risicosimulatie uitgevoerd. Hieruit volgt dat 90% zeker is dat alle risico’s kunnen worden afgedekt met een bedrag van € 502.000 (benodigde weerstandscapaciteit).

Beschikbare weerstandscapaciteit

De beschikbare weerstandscapaciteit van Noaberkracht bestaat uit het geheel aan middelen dat de organisatie beschikbaar heeft om de risico's in financiële zin af te dekken.

Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit 

Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, dient de relatie te worden gelegd tussen de financieel gekwantificeerde risico's,  de daarbij gewenste weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit. De relatie tussen beide componenten wordt in onderstaande figuur weergegeven.

De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.

De normtabel is ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Twente. Het biedt een waardering van het berekende ratio.

Bij het bepalen van de stand van de algemene reserve is nog geen rekening gehouden met de voorgestelde resultaatbestemming uit deze jaarverantwoording 2024 waar wordt voorgesteld om een bedrag van € 194.000 te doteren aan de algemene reserve. De reden voor deze dotering  is om het weerstandsvermogen op peil te brengen.

Rekening houdend met deze dotatie van € 194.000 ontstaat een herziene stand van de algemene reserve van € 502.000. Deze herziene stand komt overeen met een ratio van 1,0 en valt onder het waarderingscijfer C wat duidt op een voldoende  weerstandsvermogen. 

Omschrijving (toelichting)

Om de financiële positie van Noaberkracht in beeld te brengen, stelt Noaberkracht jaarlijks een balans en een overzicht van de exploitatie in baten en lasten op. Voor een goed oordeel over deze financiële positie zijn aanvullende kengetallen nodig. Deze kengetallen bieden u ondersteuning bij uw kaderstellende en controlerende rol. Een afzonderlijk kengetal zegt niet alles en moet altijd in relatie worden gezien met andere kengetallen.

We onderscheiden 3 kengetallen:

• Netto schuldquote
• Solvabiliteitsratio
• Structurele exploitatieruimte

1. Netto schuldquote

Dit kengetal zegt het meest over de financiële vermogenspositie van Noaberkracht. Hoe hoger de schuld, hoe meer kapitaallasten (rente en aflossing) er zijn. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossing op de exploitatie.

2. Solvabiliteitsratio

De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin Noaberkracht in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hieronder wordt het eigen vermogen als percentage van het totale vermogen verstaan. Hoe hoger het aandeel, des te gezonder Noaberkracht is.

3. Structurele exploitatieruimte

De structurele exploitatieruimte geeft aan hoe groot de (structurele) vrije ruimte binnen de vastgestelde begroting is. Daarnaast geeft het ook aan of Noaberkracht in staat is om structurele tegenvallers op te vangen, dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid.

Uit het onderstaand overzicht blijkt dat Noaberkracht voor wat betreft deze kengetallen en de daaraan gekoppelde signaleringswaarden met uitzondering van de solvabiliteitsratio in het minst risicovolle gebied zit. De solvabiliteit bevindt zich in het midden van de signaleringswaarde “neutraal”. Wij achten dit passend voor een bedrijfsvoeringsorganisatie met enerzijds een relatief beperkt eigen vermogen en anderzijds uitdagende taken op de lange termijn. De signaleringswaarde voor de structurele exploitatieruimte is ultimo 2024 minst risicovol. Dit geeft aan dat op dat moment de structurele baten en lasten relatief in evenwicht zijn.

Omschrijving (toelichting)

De wet Financiering Decentrale Overheden (fido) bevordert een solide financieringswijze bij openbare lichamen. Het doel hiervan is het vermijden van grote fluctuaties in de rentelasten. De wet kent een onderscheid tussen regels voor korte financiering (kasgeldlimiet) en regels voor lange financiering (renterisiconorm). Het onderscheid is gelegd bij één jaar.

Omschrijving (toelichting)

De kasgeldlimiet heeft als doel de financiële gevolgen van schommelingen in de rente op korte leningen (< 1 jaar) te beheersen. De limiet voor gemeenschappelijke regelingen is bepaald op 8,2% van de totale begroting. Een kasgeldlimiet van € 3,3 miljoen betekent dat we in 2024 tot een bedrag van € 3,3 miljoen met kort geld (looptijd < 1 jaar) mochten financieren.

In 2024 zijn er in de loop van het jaar vier leningen via rekening-courant met de gemeente Dinkelland en Tubbergen aangetrokken en ook weer terugbetaald.  

Daarmee zijn we in 2024 binnen de kasgeldlimiet gebleven.

Omschrijving (toelichting)

De renterisiconorm is een instrument voor de beheersing van het risico van een rentewijziging. Jaarlijks mogen de renterisico’s uit hoofde van renteherziening en herfinanciering niet hoger zijn dan 20% van het begrotingstotaal. Er mag dus  1/5^e deel van de totale begroting aan rentegevoeligheid onderhevig zijn.

De renterisiconorm is op dit moment niet van toepassing, omdat er geen langlopende leningen zijn afgesloten. We hebben geen leningenportefeuille.

Omschrijving (toelichting)

Het EMU saldo geeft weer wat het saldo aan inkomsten en uitgaven van de gehele sector overheid in een bepaalde periode is. In grote lijnen is dit  het exploitatiesaldo voor bestemming plus de afschrijvingen min de investeringen over een bepaald jaar.

Omschrijving (toelichting)

Rente: 1-maands euribor

Het 1-maands euribor rentetarief is in 2024 van een negatief percentage naar een positief percentage gestegen. Per 1 januari 2024 bedroeg het percentage 3,856%. Eind december was dit percentage 2,785%. 

Schatkistbankieren

In december 2013 is de wet Schatkistbankieren in werking getreden. Deze wet verplicht alle decentrale overheden om hun overtollige (liquide) middelen aan te houden in de schatkist. ‘Overtollig’ verwijst naar alle middelen die decentrale overheden niet onmiddellijk nodig hebben voor de publieke taak. Hierdoor hoeft de Nederlandse staat minder geld te lenen op de financiële markten en zal de staatsschuld dalen. De rente die vergoed wordt, is gelijk aan de rente die de Nederlandse staat betaalt op leningen die ze op de markt aangaat en was eind december 2024 2,91%.

Omschrijving (toelichting)

Noaberkracht had het overgrote deel van het jaar 2024 de gebouwen in bruikleen van de gemeenten Tubbergen en Dinkelland (twee gemeentehuizen, Pand Newtonstraat Tubbergen en de Werf Ootmarsum). Noaberkracht heeft, vanuit de bruikleenovereenkomst, over deze gebouwen de verantwoording op het klein en dagelijks onderhoud (gebruikersonderhoud).

De beide gemeenten hebben als eigenaar van deze drie panden in 2021 een meerjaren onderhoudsplanning (MOP) vastgesteld, waarin zowel het onderhoud van de eigenaar als het onderhoud van de gebruiker in beeld is gebracht.

Naast deze vier gebouwen wordt er ook gebruik gemaakt van huurpanden. Dit betreffen panden in Weerselo, Denekamp, Albergen en Geesteren. Deze panden worden gebruikt door de medewerkers van de groenvoorziening die werkzaam zijn in de buitendienst .

Omschrijving (toelichting)

Ook in 2024 ondersteunde Noaberkracht de gemeenten Tubbergen en Dinkelland in hun streven naar een vitale en zelfredzame samenleving. Noaberkracht heeft daarbij de focus aangebracht om de goede dingen ten behoeve van de samenleving te doen.  Deze inspanningen zijn opgenomen in de begroting en de jaarverantwoording van Noaberkracht. Zowel de inzet die betrekking heeft op reguliere jaarlijks terugkerende taken (de basisbegroting) opgenomen in het programma bedrijfsvoering als ook de inzet op de ambities binnen Noaberkracht. Deze ambities zijn met ingang van het jaar 2023 vertaald naar 7 actielijnen

Met deze nieuwe indeling wordt een goed beeld gegeven wat er binnen de bedrijfsvoeringsorganisatie Noaberkracht allemaal gebeurt waardoor de verplichte paragraaf bedrijfsvoering beperkt kan blijven tot een aantal (verplichte) indicatoren. 

Omschrijving (toelichting)

Opgenomen onder de verschillende programma's (zowel ambitie als basis).

Omschrijving (toelichting)

De beleidsindicatoren geven een beeld van de prestaties en hoe de besteding van de beschikbare middelen gaat plaatsvinden. In meetbare eenheden zullen de beleidsindicatoren informatie verschaffen over de interne beleidsprestaties maar ook in vergelijking met andere overheden. Onderbouwde keuzes kunnen worden gemaakt om te kunnen bijsturen als de ontwikkelingen daartoe aanleiding geven. 

Omschrijving (toelichting)

Hier is geen nadere financiële toelichting opgenomen, aangezien de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de daarvoor door het bestuur gestelde grens van 3%. Hieronder is nog wel een toelichting opgenomen inzake het M&O-beleid.

M&O-beleid

De Commissie BBV adviseert gemeenten en gemeenschappelijke regelingen om een overkoepelend beleidsstuk M&O te maken. Deze zou  naast de filosofie, algemene uitgangspunten en risicoanalyse ook maatregelen ter voorkoming en afdoening moeten bevatten. Noaberkracht kent geen separaat M&O-beleid.

Noaberkracht werkt voor beide gemeenten en kent zelfstandig geen regelingen waar inwoners een beroep op kunnen doen. Subsidieregelingen, aanvragen voor voorzieningen in het sociaal domein of aanvragen voor vergunningen lopen allemaal via de gemeenten. Wel kent Noaberkracht een eigen betalingsorganisatie en worden er goederen en diensten in gekocht.

Toepassingsgebied M&O:
1)    In het kader van Misbruik en Oneigenlijk Gebruik is integriteit van personeel van belang, hierin speelt het vervullen van nevenfuncties een grote rol. Hiervoor is een regeling Nevenfuncties vastgesteld door het bestuur.
2)    Aanbesteden, inkopen en factuurverwerking. Noaberkracht is een aanbestedende dienst. Dat betekent dat Noaberkracht zich moet houden aan de Europese aanbestedingsrichtlijnen en aan de Gids Proportionaliteit. Inkopen groter dan € 30.000 moeten in principe meervoudig onderhands worden aanbesteed. Dit is vastgelegd in de Nota inkoop en aanbestedingsbeleid die door het bestuur is vastgesteld. Daarnaast heeft het bestuur een Budgethoudersregeling en een Mandaatregeling vastgesteld. Daarin is geregeld welke ambtenaren welke bevoegdheden hebben namens het bestuur.

Omschrijving (toelichting)

Realisatie in 2024

• In 2024 hebben we 3  Woo-verzoeken ontvangen voor Noaberkracht (2023;1) . Daarnaast hebben de gemeenten Dinkelland en Tubbergen samen 39  Woo-verzoeken ontvangen die door Noaberkracht worden afgehandeld (2023; 59).  Dit zijn aantallen en geeft een deel van het beeld op de omvang van de behandeling. Het andere aspect is de inhoud die per verzoek verschilt en de zwaarte op behandeling  beïnvloedt.
• In 2024 is een start gemaakt met het opstellen van een uitvoeringsplan gericht op optimaliseren van het behandelingsproces voor Woo-verzoeken, actieve openbaarmaking, het op peil brengen van de informatie-huishouding en bewustwording op handelen naar het gedachtengoed van een open overheid. Het uitvoeringsplan is niet nieuw maar een verdieping van processen en activiteiten waar ook in 2024  aan gewerkt is: Dat wil onder andere zeggen dat het behandelingsproces Woo-verzoeken in 2024 geherijkt en vastgelegd, de verplichte categorieën in de actieve openbaarmaking d.m.v. de Woo-index gepubliceerd zijn en in samenwerking met de afdeling informatisering eerste stappen zijn gezet met betrekking tot het op orde brengen van de informatie-huishouding.